Ευφροσύνη Αλεβίζου
Latest posts by Ευφροσύνη Αλεβίζου (see all)
- Η σημασία της συναισθηματικής νοημοσύνης στην εφηβεία - 6 Νοεμβρίου 2019
- Βία στην οικογένεια: Πώς επηρεάζει τα παιδιά και τους εφήβους - 25 Οκτωβρίου 2019
- Πρόωρη σεξουαλική έκφραση: Κορίτσια - 8 Οκτωβρίου 2019
Γράφει στο efiveia.gr η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου
Οι συγκρούσεις μέσα στην οικογένεια συνήθως αυξάνονται όταν τα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία. Αυτό είναι φυσικό, γιατί τότε προκύπτουν διαφωνίες που αντικατοπτρίζουν την ανάγκη του εφήβου για αυτονόμηση. Οι συγκρούσεις δεν σημαίνουν απαραίτητα κακή σχέση. Μπορεί να υποδηλώνουν οικειότητα, με την έννοια ότι η σχέση είναι τέτοιου είδους που επιτρέπει την έκφραση θετικών και αρνητικών συναισθημάτων και απόψεων, ακόμα και αν δημιουργούνται διαφωνίες.
Τα αποτελέσματα των συγκρούσεων εξαρτώνται από τον τρόπο διαχείρισής τους. Οι συγκρούσεις μπορεί να λειτουργήσουν ως ευκαιρίες για να θιγούν σημαντικά ζητήματα, που είναι καλύτερο να βγαίνουν στην επιφάνεια προς συζήτηση, παρά να συγκαλύπτονται. Μια σύγκρουση μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερου βαθμού κατανόηση, σε αμοιβαίο σεβασμό και στην εξεύρεση νέων οπτικών πάνω στα ζητήματα.
Οι πολύ συχνές συγκρούσεις βέβαια, επιβαρύνουν το οικογενειακό κλίμα και τη σχέση μεταξύ γονέων και εφήβου. Για να αποφύγετε λοιπόν τις συχνές συγκρούσεις, επιλέξτε τα ζητήματα για τα οποία αξίζει τον κόπο πραγματικά να έρθετε σε αντιπαράθεση με τον έφηβο. Αγνοείστε τα λιγότερο σημαντικά ζητήματα μέσω τον οποίων διεκδικεί τη διαφοροποίησή του. Τέτοια ζητήματα είναι το ντύσιμο και γενικά η εξωτερική εμφάνιση. Ακόμα και αν δεν σας αρέσουν οι επιλογές του σ’ αυτό τον τομέα, θυμηθείτε πως αποτελούν μέρος της έκφρασης της προσωπικότητάς του. Αφήστε του ανοιχτό πεδίο έκφρασης σε οτιδήποτε δεν θέτει σε κίνδυνο την ασφάλειά του.
Αποτελεσματική διαχείριση συγκρούσεων:
Θα σας προτείνω τι να μην κάνετε όταν έρχεστε σε σύγκρουση με το παιδί σας, ώστε τα ζητήματα να επιλύονται, όσο αυτό είναι δυνατό, σε ατμόσφαιρα ήρεμης συνδιαλλαγής και οι καταστάσεις να μην φτάνουν σε ακραία επίπεδα θυμού και επιθετικότητας:
Μην αντιδράτε υπερβολικά στα ξεσπάσματα του εφήβου. Μην παίρνετε προσωπικά τα προσβλητικά σχόλια που μπορεί να εκτοξεύει. Θυμηθείτε ότι η διάθεσή των εφήβων είναι ευμετάβλητη και ότι αυτή είναι μια φάση που θα περάσει.
Μην γίνεστε ειρωνικοί και σαρκαστικοί, όσο και αν οι ιδέες που εκφράζει είναι μακριά από τα δικά σας πιστεύω, ή σας φαίνονται παράξενες ή ακόμα και εξωπραγματικές.
Μην απειλείτε. Εκτός αν πρόκειται για συγκεκριμένα θέματα που θεωρείτε απαραίτητα για την οριοθέτηση του παιδιού σας, και αν είστε σίγουροι ότι τελικά θα θέσετε τα όρια που έχετε κατά νου.
Μην δίνετε υπερβολική έμφαση σε αρνητικές συμπεριφορές. Δώστε έμφαση στις θετικές συμπεριφορές του εφήβου και προσπαθήστε να τις ενθαρρύνετε. Το να δίνετε υπερβολική σημασία στις συμπεριφορές που εκφράζουν την αρνητικότητα του εφήβου και την έλλειψη από πλευράς του σεβασμού και διάθεσης για συνεργασία, μπορεί να λειτουργήσει ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Μην αφήνετε τις συγκρούσεις για επιφανειακά ζητήματα, όπως η ώρα επιστροφής από την έξοδο, η τακτοποίηση του δωματίου του ή του σπιτιού, οι σχολικές υποχρεώσεις, οι παράλογες καμιά φορά απαιτήσεις από πλευράς του εφήβου, να γίνονται πεδία σύγκρουσης με κόστος για τη σχέση σας με το παιδί σας.
Μην είστε υπερβολικά απαγορευτικοί. Οι πολλές απαγορεύσεις του δημιουργούν το αίσθημα ότι οι γονείς δεν εμπιστεύονται την ικανότητά του να παίρνει μόνος του αποφάσεις και είναι πιθανό να οδηγήσουν σε αντιδραστικές συμπεριφορές.
Μην κατακρίνετε τις παρέες και τους φίλους του. Οι σχέσεις εκτός οικογένειας είναι πολύ σημαντικές για τον έφηβο. Αν έχετε λόγους να πιστεύετε ότι έχει «κακές παρέες», βοηθείστε τον να δει τη δική σας οπτική, να ενισχύσει την κριτική του ικανότητα και να αλλάξει τελικά ο ίδιος τις επιλογές του.
Γίνετε μοντέλο προς μίμηση. Με απλά λόγια, μην κάνετε αυτά που απαγορεύετε στο παιδί σας. Για παράδειγμα, αν δεν θέλετε να βρίζει, μην βρίζετε. Αν δεν θέλετε να φωνάζει κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης, μην φωνάζετε ούτε εσείς.
Μην «γκρινιάζετε»: Προσπαθήστε να αποφύγετε τη γκρίνια. Προσπαθήστε να αποφύγετε την παγίδα της επανάληψης των ίδιων παραπόνων, ιδιαίτερα αν αφορούν συνολικότερα τη στάση του εφήβου απέναντι σε σημαντικά ζητήματα. Ιεραρχείστε τα ζητήματα στα οποία θέλετε να εστιάσετε. Αξιολογείστε τα περισσότερο και τα λιγότερο σημαντικά και αυτά με τα οποία δεν αξίζει τον κόπο να ασχοληθείτε.
Διαχειριστείτε ένα ζήτημα τη φορά, μην φέρνετε στην επιφάνεια ταυτόχρονα όλα τα ζητήματα που σας απασχολούν στη σχέση με το παιδί σας, γιατί αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την αμυντική στάση του, αν αισθανθεί ότι του επιτίθεστε.
Γενικά, μην προσπαθείτε διαρκώς να προλάβετε καταστάσεις ώστε να προστατεύσετε τον έφηβο. Όταν οι γονείς υπενθυμίζουν διαρκώς στον έφηβο τις καθημερινές του υποχρεώσεις, ή προσπαθούν να προβλέψουν τις δυσκολίες που πρόκειται να συναντήσει ο έφηβος και να φροντίσουν γι αυτές εκ των προτέρων, δίνουν το μήνυμα ότι ο έφηβος δεν είναι ικανός να φροντίσει τον εαυτό του και του υπενθυμίζουν τις παιδικές πλευρές της ταυτότητάς του από τις οποίες θέλει να απομακρυνθεί. Δώστε του ευκαιρίες για ανάληψη ευθυνών μέσα στην καθημερινότητα.
Αποφύγετε τη σύγκρουση δυνάμεων γιατί καταλήγει σε φαύλο κύκλο. Η σχέση με το παιδί σας δεν είναι αναμέτρηση εξουσίας, δεν θα πρέπει να είναι ανταγωνιστική με στόχο ποιος θα επικρατήσει. Πρέπει να είναι συνεργατική με στόχο να κρατηθεί ανοιχτή η δίοδος επικοινωνίας και να υπάρξει αμοιβαία κατανόηση. Αν προσπαθείτε να επιβάλλετε την εξουσία σας ως ενήλικες, καταστρέφετε την ευκαιρία που σας παρέχει μία σύγκρουση για επαναδιαπραγμάτευση ζητημάτων, για παροχή περιθωρίων υπευθυνοποίησης στον έφηβο και για εξασφάλιση της αναγνώρισης των συναισθηματικών αλλά και πρακτικών του αναγκών.
Διαχείριση θυμού: Πότε η σιωπή είναι χρυσός
Σε μια αντιπαράθεση, όταν κάποιος μας προκαλεί, συνήθως αντιδράμε άμεσα, αυθόρμητα και ενστικτωδώς. Αυτή η αντίδρασή μας ωστόσο διακινείται από θυμό και το πιθανότερο είναι ότι θα χειροτερέψει την ήδη τεταμένη και συγκρουσιακή κατάσταση που αντιμετωπίζουμε.
Παρά λοιπόν την αυθόρμητη παρόρμηση και έντονη στιγμιαία μας ανάγκη να απαντήσουμε στην πρόκληση, καλό θα ήταν σε τέτοιες περιπτώσεις να παραμείνουμε σιωπηλοί, τουλάχιστον για λίγα λεπτά. Όσο και αν ακούγεται κοινότυπο, θα σας υπενθυμίσω το παλιό ρητό, «όταν δεν έχεις κάτι καλό να πεις, μην μιλήσεις καθόλου».
Μη συνεχίζετε τη συζήτηση αν αισθάνεστε πολύ θυμωμένοι. Είναι καλύτερο να αποχωρήσετε από μια συζήτηση, αν ο θυμός μπορεί να σας οδηγήσει στο να πείτε πράγματα που δεν εννοείτε και για τα οποία θα μετανιώσετε αργότερα. Μπορείτε να επανέλθετε αργότερα σε συζήτηση, όταν θα είστε ήρεμοι. Δώστε στον έφηβο να καταλάβει πώς αισθάνεστε όταν σας φέρεται άσχημα. Αρνηθείτε την επικοινωνία μέσα σε φωνές και εκρήξεις θυμού και προγραμματίστε συζήτηση για αργότερα. Θυμηθείτε ότι ο θυμός είναι συναίσθημα, αλλά η συμπεριφορά με την οποία θα εκφραστεί είναι επιλογή μας. Αν σας απασχολούν κάποια ζητήματα γενικότερα σε σχέση με το παιδί σας, μην περιμένετε να έρθετε σε σύγκρουση για να τα θίξετε. Σκεφτείτε τα, επιλέξτε με ηρεμία τι θέλετε να συζητήσετε και πώς. Είναι σημαντικός και ο τρόπος και το λεξιλόγιό σας, ώστε να εξασφαλίσετε μια ατμόσφαιρα μη απειλητική στην οποία ο έφηβος να μπορέσει να σας ανοιχτεί.
Μην προκαλείτε τον έφηβο όταν είναι θυμωμένος και επιθετικός. Προσπαθήστε να μην απαντήσετε όταν υπάρχει περίπτωση με την αντίδρασή σας να προσβάλλετε το παιδί σας, ή να το πληγώσετε συναισθηματικά. Οι προσβολές δεν βοηθούν στην επίλυση ζητημάτων. Αντίθετα ενισχύουν τα συναισθήματα θυμού και πικρίας και συμβάλλουν στην απομάκρυνση, αντί στη βελτίωση της σχέσης.
Μην βιάζεστε να αντιδράσετε και να απαντήσετε. Δώστε χρόνο και χώρο στον έφηβο να εκφραστεί. Ακούστε τον χωρίς να τον διακόπτετε. Αν η κατάσταση μοιάζει να οδεύει σταδιακά εκτός ελέγχου, μην την πυροδοτείτε. Μην ακολουθείτε δηλαδή τον έφηβο, συνεχίζοντας τη συζήτηση που βρίσκεται σε αδιέξοδο, επαναλαμβάνοντας τα δικά σας επιχειρήματα και ασκώντας του κριτική.
Χρησιμοποιείστε την απλή, γνωστή, παλιά τεχνική χαλάρωσης και μάθετε και στο παιδί σας να τη χρησιμοποιεί ώστε να ελέγχει καλύτερα την αυθόρμητη έκφραση του θυμού του: Πάρτε μια βαθιά ανάσα, κρατείστε την για μερικά δευτερόλεπτα και εκπνεύστε (από το στόμα). Επαναλάβετε πέντε φορές.
Θυμηθείτε ότι η δική σας συμπεριφορά επηρεάζει θετικά ή αρνητικά τις συγκρουσιακές καταστάσεις και την κατάληξή τους. Ως γονείς, αποτελείτε μοντέλο προς μίμηση για τα παιδιά σας, οπότε καλό θα είναι να προσπαθείτε να αντιδράτε ήρεμα και χωρίς έντονα ξεσπάσματα. Ο έφηβος είναι στη φάση ζωής που αποκτά τα εφόδια για την υγιή επίλυση συγκρούσεων και για την έκφραση και διαχείριση του θυμού.
Αν παρά τις προσπάθειές σας, κάποιες φορές χάνετε τον έλεγχο, παραδεχθείτε το αργότερα σε μια ήρεμη συζήτηση με το παιδί σας.
Αν ο έφηβος δεν ανταποκρίνεται στις προσπάθειες που κάνετε για συμφιλίωση και επανασύνδεση, μην πανικοβάλλεστε. Δώστε του το χρόνο να επανέλθει ο ίδιος όταν θα είστε και οι δύο πιο ήρεμοι και η συναισθηματική ατμόσφαιρα θα είναι θετική ώστε να ευνοεί την επικοινωνία.
Αν βλέπετε ότι η επικοινωνία σας με τον έφηβο κινείται σε ένα φαύλο κύκλο χωρίς αποτέλεσμα και ότι έχετε συχνές συγκρούσεις με υψηλά επίπεδα επιθετικότητας και θυμού, τότε θα ήταν καλό να αναζητήσετε βοήθεια. Ο ειδικός θα σας βοηθήσει να βρείτε με ποιους τρόπους δημιουργείται και συντηρείται η δημιουργία του φαύλου κύκλου και θα σας προτείνει τρόπους για απεμπλοκή από δυσλειτουργικά μοτίβα συγκρούσεων. Θα σας προτείνει λειτουργικούς τρόπους έκφρασης και ανταλλαγής συναισθημάτων και τεχνικές επίλυσης συγκρούσεων και τροποποίησης της συμπεριφοράς μέσα στο οικογενειακό σας σύστημα. Είναι σημαντικό ο έφηβος να εμπιστευθεί τον θεραπευτή ως τρίτο πρόσωπο που υιοθετεί αντικειμενική στάση προς τους εμπλεκόμενους και αντιμετωπίζει τον ίδιο τον έφηβο χωρίς να του ασκεί κριτική.
Alfavita 
